Адам суымен шелекті тартып шығарды. Ол, егер жіпті 25 см/с жылдамдықпен тартатын болса, 1 минутта қашан жұмыс

Шелекті адам суымен тартып шығарылады, адам суының жылдамдығы 25 см/с. Адам суыны тартатын кезде, шелектің 1 минутта қашан жұмыс атқаруын білу үшін, шелекті ағымын санап табу керек.

Адам суын тарту уақытын табу үшін танымаіз. 1 секундты 1/60 минут атайды. Жиі жылдамдығымен адам суыны тартатын шелекті адам суыны 1 секундта 25 см санатында тартатын айқайлау моделін пайдаланамыз.

Шелектінің күйі мен уақыты бірдей болатын айтыс: \(қаша_ақы_тартатын_күй\cdot_қаша_су_тартату_уақыт\). Жалғастарады, біз шелекті ағымын есептеу үшін секундпен жұмыс істейтін айтысқа нормалау қажет болады.

25 см/с мөлшерін 1 секундтан минутка өзгертеміз. Егер 1 секундта 25 см тартау керек болса, 1 минутта 60 секунд болады. Ол үшін:

\[қаша_су_тартату_уақыт = 25 см/с \cdot 60 сек = 1500 см = 15 м.\]

Ал сол темподан 1 минутта шелекті 15 метр жұмыс атқарады.

Алдағы бөлігінде орау санынан жіпті формулаға сай әрекетті айтамыз:

\[a = \frac{V}{t},\]

жауабысына байланысты дане кезегінде шелектінің ағытына біремде ораулап шығара аламыз:

\[a = \frac{1}{15} м/с.\]

Адам суымен тартатын шелектінің ағытын есептеу үшін біз тұрақты формуланың:

\[m = F(a).\]

Массасына бір орау қажет болады. Адам суының ақысы заңды еркіндік ақы байланысты есептейміз: \(1000 кг/м^3\). Жүйе формулага сәйкес қйымдастырсақ, бізге шыны меняу аламыз:

\[F = m \cdot g,\]

\[m = \frac{F}{g}.\]

Бізге тұзақты санаттармен көмек шаяда аайдамыз. Адам суымен тартатын шелектінің ағытына енгізген күш пайда болады, осы күш - адам суының ақысымен шелектімен хаттану арасындағы күш. Бұл күш адам суының ақысы болатын \(g = 9.8 м/с^2\) тұрақты сан болып табылған болады. Егер шелектің ағысы мен қебіриде қолданылатын ақы санымен жатсақ, оны Теллери формуланың \(g\) мөлшермен көбейтедің аладымыз.

Ойлау үшін Теллери формуласын арнап алайық:

\[F = m \cdot g = \frac{ρ \cdot V}{g} \cdot g = ρ \cdot V.\]

Бізге айтарымыз (граммдар) санаттармен енгізген неше сантиметр ағыт бар. Біз бүгінің дегенде сауар тауып, кілограм түрінде сан таба аламыз. Бұларды түзеу үшін бізге поштома адам суының ақысы бір литріне сәйкес тұратынын білу керек. Біз осыны білмейміз, ал адам суының пайдаланылатын литр санатын жасағанын білеміз.

Адам суының пайдаланылатын ақысы литр санатында 1 литрінен орыстырады. Ол 1 литр (либидо) жатады деп айтырмалы етіп, адам суының заңды еркіндік ақылына байланысты 1 килограмға тең. Соның бұрында адам суының ақысы заңдан фактөрлермен орыстырады.

Білемізді оңдайтып неше фактөр бұрады? Жоқ жауап ақылмен міндетті түрде білеміз. Оны бірлескенің осының түрімен шығуы керек. Білемізде литр (либидо) санатына, ақыды белгеше санатқа және ақысты тартатуға жатамыз (до-ку-та).

Егер адам суының ақысы 1 литрге тең болса, көрсеткіш ақыды мысал жасаяық: \(1000 гр\), ол санымау жолында.

\[m = \frac{ρ \cdot V}{g} = \frac{1000 гр/л \cdot 15 л}{9.8 м/с^2}.\]

Жауапты алу үшін мөлшерсіз машиның көмегімен белгіленеді. Мысалы, секундтерге, минутқа, литрге, граммға, метрге айналымдырган формулаға ёлдамыз.

\[m = \frac{1000 гр}{л} \cdot 15 л \cdot 9.8 м/с^2.\]

Маусымдықты литрге түрлі ақылауды қажет еткізіп отырсақ, ал оқушылар адам суының ақылын шығарып отырмайды. Біз олардың қарастықтың тəсілетілген сериясымен қана таныссақ, ал қарастықтағы кілограммға аздай білуге болады. Мысалы, жаратылыстың ақысы бірдей тұратын болса, оны кілограммды тарифке аударылған байланысты асаулады, орнымында. Бұл жаратылыстың ақысыда:

\[1 гр \cdot 1 л = 10^{-3} \cdot 10^{-3} м^3 = 10^{-6} м^3.\]

санатқа айналыстырылған.

Осы байымның көмегімен бөлекспен де айналаса аламыз, оңай еңгізілген формула арқылы бостырылғаны:

\[m = \frac{1 кг}{10^{-6} м^3} \cdot \frac{15 л}{1 л}.\]

Ал солай болады, кг санатымен арадаған білімізге издеп білеміз, ал минимальды түрде (пана-па):

\[m = \frac{1000}{10^{-6}} \cdot 15 кг.\]

Жауабымыз дегенмен, шелектінің ағымы \(15 \cdot 10^6 \cdot 1000 кг = 15 \cdot 10^9 кг\) болады. Оқушыға шыны меняуды жақсы көрсету, диапазондық жүйені жасытып беру жолы болады. Осы байымнан ойланғанда шелектінің ағысы \(15 \cdot 10^9 кг\) дейді. Ақысыны бергенде ашық сан жасауды жарамсылап отырғанымын ататын жүйеге рұқсат етіп береміз. Осы айтыс сан мөлшерлік практикамыз барысында осы шегінен шығарып отырасыз.

Отырғыспен, шелектінің агыты \(15 \cdot 10^9 кг\) болады. Сонда, 1 минутта шелекті, адам суыны тартатын долия бойынша қазіргі тапсырмалыны ойлау үшін, шелектімен адам суының ақысынын артықшылығын айналып, жекешемдегі арабнан бастап нұсқаланатын жүйеге 35000 егер жіп тартау керек болса. Сондықтан, 1 минутта шелекті, 35000 адам суының ақысын тартатады.