1. Алматыда (р = 43°25) Сүмбіле (Сириус) жұлдызының жоғары шарықтауы қандай биіктікте салынады? Нұр-Сұлтанда

1. Жаңа пәнімен бұл кез-келген жұмыстын шығару үшін, ашық көзге көру кездесу орындарының белгілерін анықтау керек. Алматыда Сүмбіле (Сириус) жұлдызының жоғары шарықтауын анықтау үшін бізге алғашқы шамамен бұның геодезиялық координаттарына енгізуді талап етеміз.

Алматыда жаңа нүктесін (р = 43°25) табу үшін, біздің сол жерде диграммада көрсетілген өзгерту өлшемін жасаймыз (өзгерту тıршылығы):
\[ d = 90 - r = 90 - 43\degree25" \]
\[ d = 46 \degree35" \]

Соңғыда, біз диграммада табысты өзгертуді тиіс өзгертуден алдымыз:
\[ \text{Алматыда} = d + 90 = 46\degree35" + 90 = 136\degree35" \]

Нұр-Сұлтанда (р = 52°12) және басқадағы орнында сол жерді анықтау үшін салыстыру үшін ашық көзге көру кездесуді жасау керек. Сол жағдайда, мыңа мәселе тездетуіміз үшін шешімге көзге көрсету нұсқасын қалпына келтіру орнына, сәті мәселелерді шешу әдісін пайдалануымыз мүмкіндікке ие боламыз.

2. Альтаир жұлдызының жоғары шарықтауын таба үшін, біз алдын-ала көзқарас жасауымыз керек. Көзқарас басталғанда, біздің алғашқы алуанымыз болатын берік (берік) атаубағы арқылы жасауымыз керек. Атаубақ алуаны салыстыру кезінде:

\[ \text{Атаубақ алуаны} = \text{Координата} - \text{Биіктік} = +8°52" - 15° \]
\[ \text{Атаубақ алуаны} = -6°8" \]

Сонымен қатар, Альтаир жұлдызының жоғары шарықтауын сызу үшін алдын-ала көзқарас арқылы біздің алғашқы алуамыз:

\[ \text{Альтаир} = -6°8" + 90° = 83°52" \]

3. Нұр-Сұлтанда салынатын және басқа жерді анықтау (р = 52°12) үшін, біз нұқым әдеттерінің белгісін пайдаланамыз. Нұқым әдеттері «р» - деген мөлшерлі енгізуді қамтитын әдетті білдіреді. Ол нүктесін табу үшін нұқымды 90-дан алып, біздің беріктің шамамен өзгерген өлшемін табуымыз керек:

\[ d = 90 - r = 90 - 52\degree12" \]
\[ d = 37\degree48" \]

Ақырғыда, біз алдын-ала нұқымды өзгертуді тиіс нұқымды аламыз:

\[ \text{Нұр-Сұлтан} = d + 90 = 37\degree48" + 90 = 127\degree48" \]

4. Сириус жұлдызының координаты 6 = -16°43". Сириус жұлдызының ендік жасыруын табу үшін біз сондықтан өзгерту (6° төлендіру) өлшемін тіркеуді қажет етеміз:

\[ \text{Сириус жұлдызының ендік жасырғаны} = 6° \]

Сонымен қатар, 6°-деген өзгертуді сол жағдайда төлендіру керек, сириус жұлдызы батуынан табысты болады:

\[ \text{Сириус} = -16°43" + 6° = -10°43" \]

5. Қазақстан Республикасының белгілі өлшемдері мен координаттарын непрерывно жасау қимылын орындау оролдигі.