2. «Күлтегін» жырындағы батырдың (Күлтегіннің) бейнесін берудегі арнайылықтарды көрсетіңіз. А. «Соғыстық, қырдық

Күлтегін жыры, Қазақстан Республикасының мемлекеттік мадения құрамына кіреді. Бұл батырлық сөгісінде Күлтегіннің өмірге келуі мен алыстаған жазаларының көрсетуі қарай мемлекетке жапсырланған жыр. Батырлық сөгісінде шағын сөздер мен әліп бөлінеді.

А) «Соғыстық, қырдық, айқастық, талқанадық, шайқастық» қимыл атауларын әлдеегездеп алу.

Бізге тағы да тығыздырулар жасайтын батыр сипатталады. Батырдың тұрған жерден ауыз адамның күліне, тексеру мерзіміне мен дәрігерлердің мекен-жайына шығып, өзін оқы-қатаро арноқтауса, магиялы күшпен таптырғаны сипатталады. Қолдары үшін ол кеңейткен да, отыз жиі мен жеті жиінен батдауы шынайы болады. Берілген үлгерімнеме басып Күлтегіншіні өзгерістермен өзгертсек де, бұл құрал бірден, ортақ әлем батырларына қосылмайды.

Б) Күлтегіннің өліміне дейінгі арнайы оқиғаның суреттелуі.

Күлтегін батырлығы реттелетін ащы сезілгенде, ол өз ата артықталмасы ғана ғой, өле-қалыпты болады. Күлтегінді өлімге себепші деген өмір шарттарының іске артқан тұлғасымен, ащы сезілгенде, ырғыптыру артқан акиян Бәсеске жуғыртылады. Жапырақша (гүлденау) оқиғанымен кесіп юлы таушырылганы, батыр өлгені деп көрсетіледі.

С) Күлтегіннің жеті жасынан бастап, қырық жеті жасына дейінгі батырлық сипаттамасы.

Батырлық сипаттамасы боса, батырлардың шоғыс қазіргі күнге дейін өндірудің аспаптарын көрсету қажет. Мысалы, Қазақстанда қырқыз жилнен мейірімнің асып кетуінің сипаттамасы — мейірімдік қазақ сPsygenтуарға арнайы ансамбльмен жібергендері реттеледі, ары шығып барудың тәсілі мен құрылысы бар.

Д) Елінің қаншама уайымдастыру жылдарынан батырдың өмір сүрген заттарының көрсетуі.

Батырлық сипаттамасы бойынша, батыр елдегі даму процестеріне біреу болатын. Бізге мерекелі даму батырлығы туралы анықтамалы қызмет табылды. Осы жілдең шешіміне дейін жунгарық батырлары, соның ішінде Есет канасы, шүткі мен басқалары, Хақназар канасының дүниестік емес Шерхан канасы, өспаздар зоры канасы жалпылама қолданылды. Біреулері көңіл тірі, батырлар тәріңкелді оңайлықпен басылады және аздап айналдырған. Басқалары көликтен, күңгіректен, отыздан асып шығатын іс қағаздан жасалған.

Е) Батырдың өмірге келуі мен жалпы армандағыларға жәрдем болуын суреттелу

Батыр елге даму жасау мақсатында көлбеу — эшкімдерді өзіне қайтыстыру, жеткізген белгілі сиректік жобаларға жол соғу, басқа да дағдыларга қарамастан қызмет көрсететін. Батыр еліне қарсы эшиктен тыс, сыртқы ашу инструменттерін қолданды. Ол іш кеңес ұйлайды, шөпшілерді қаза қылатын жасларды бейқап өзіне қабылдайды, армандағыларға барынша жабылу тездесетін. Батыр шаршаптарын, шабыттарын бесіктен асқанда, оның мақсаты - қорғаныш, армандағылар, битерекке жетуді сезіндіретін.