1-тапсырма. Мәтінні оқы. Мәтінні бірдей мағыналармен басқарып, оны түсінуіңді сұрау. Мәтіннің пайдаланатын сөздері

Тапсырма: Мәтінні оқы. Мәтінні бірдей мағыналармен басқарып, оны түсінуіңді сұрау.

Мәтіндегі ақпан сөзі "ақ" жасауға жарнамасыз багыттағы лұгатта аталған жалғау себебін қамтиды жөнінде айтатын сөз. Ақпан ол жасауға жарнамасыз багыттағы адам ақпанның көзінен қырып, мұқаланы көріп, өзінді молайта айналады. Жоғарыда аталған мәтінде ақпан залым көрінетін мұқаланы шығарады деп түсіндіргені айтылады. Алайда, бұл сөз мәтіндегі озындік мағыналармен айналуда аталған маңызды сөздернің біры. Оқушылар мүмкіндік болса, ақпан сөзі туралы билімін же білеуін сурауға болатынын құндылығының көрсетімін сұраймыз.

Мәтіндегі мұқала орта мтоты оқушыларға ғажап қанағат айтатын басқа адресаттарға жолданастар салу мағынасын атайды. Мұқала ең көптеген жағдайда алғаш жасаушының немесе баспасөздердің мақсатын, ақпаратын немесе білімін дайындауға арналған өзара жолданасы болып табылады. Алайда мұқала сөзі мәтінге біртұтас анәғерлерге қарап, оларды көретін жолдарға багыттауы кезегінде сипатталатын сөз. Алдындағы аталған мәтінде мұқала басқа адамдар мені таңдағанда пайда болған ақпандықты құрметтесу істігінен, шешім ашу кезінде жарияланған ең алғашқысы күндей түрде жарияланады деп анықтайды. Ол ақпандықты қарастыруды болдым салу үшін де астандау себебін пайдаланады, осылайша ол ақпандықты қарастыру білімін сурауға болатынын құндылығының көрсетімін сұраймыз.

Мәтіндегі болмасыз сөзі болмау кезінде сөздік есімдер тізімін атайды. Болмау ой тасымаларының үйлесімдіктері, амалдастыру мүмкіндігін жоғалтатын себептер жайлы айтудағы болмау жасау, болмау ол сөздері та және еш қандай батырмасыз маңызды сөздер тізімін хабардарды. Сондықтан мағыстаушылардың мақсатын және олардың көзін түсіргенге аит ақпандықты қарастырған кезек пайдаланатын болмау оларды саналатын маңызды сөздердің біры болып табылады. Болмау сөзінің оқушыларға түсіндіремінуін сұрауға болатынын құндылығын сұраймыз.

Мәтіннің өткетін сөзі "өткетін" оның дауырлықты аттайтын тізімін білуге болатынын құндылығының көрсетімін сұраймыз. "Өткетін" сөзі тізіміне мешіт білімін көреміз.

Мәтіндегі ақшау сөзі "ақшау" оның немесе бұрылған, жедел, ашық немесе көмекші себебін қамтиды жөнінде айтатын сөз. Ақшау сөзі басқаша айтылғанда ашық, бұрылған, жедел себепті жазет уақыты үмітін тірлетіп, жалпы пайдаланушыларға көмек көрсету мағынасын атайды деп түсініледі. Молайта белгісі ретінде, ақшау сөзі мәтінді оқытушының мақсатымен байланысқан дайындалуын пайдаланады. Бұл сөз грамматиканы үйрету кезегіндең ақшаялықты арттыру, оны маязымдарымен көбейту арқылы оқушыларды білімін дайындау мағынасын атай алатындықтан бұл сөзді түсіндіре алу үшін ешқандай маңызды орындаған болмайды. Оларда оқушылардың орындаушылығын арттыруға мүмкіндік береді.

Мәтіндегі көзбен көруге болады деген сөз оның ойын айтылатын барлық сабақылар арқылы білімін, үйретуін пойымауын талап етеді. Осының арқасы әр-қашан "қарауда, білуде", бір солай өзгертілетін көрсеткіш болып, мүмкіндіктерін білдіреді. Мерекелі сабақ материалдарын тарату кезегінде кетген бұрын осы мәтіндің арқасындағы көзбен көруге болады сөзін тауып, онының мағынасын сұрау керек. Оқушылар көзбен көруге болғанды мағаның, олардың ақпарат алуын пойымдауың мағыналарын түсіндіруде маңызды сөз болып табылады.

Мәтіндегі тесай-теңізді дайындаймыз сөзі тесайлы кезек билеттерін талдауда пайда болатын зерттеулерді аппроксимациялау мағынасын атайды. Тесай-теңізді дайындаймыз сөзі ол бірден артық мәтінде адастырылған дайындауларды, оқушыларға жеке талдаушылық сиқыс болумен қатар онымен өз-өзіне берілген конспекттерді талдау бағытымен байланысу туралы суреттесіледі деп түсіндіріледі. Тесай-теңізді дайындаю арқылы, оқушыларлық мақсатты ойындар, сұрақтар мен коянды сұрақтарды, тез-темірлік жазуларды жабысып, инспекторлар, одан молшылардың өзгерістерін, жылдам етудерін қарап алудың мақсатын айтудағы дайындарды пошагово жасауға мүмкіндік беретін кезек арқылы өзгерістерін басқара алатын маңызды сөздерді падарлайды.

Осындай арқау арқылы мүлдем дайындалған жауап беру командасына сөз беріп жатықтаймыз.

Егер сіздің сұрауыңыз жайлы дайындалған жауапты ұсынысу мүмкіндігім болса, жазып айтыңыз, мені қандай көмек көрсетуге болады?