Тапсырма. А, В дереккөздерін оқып шығып және С дереккөзіне қарап кес- тедегі сұрақтарға жауап беріңдер

1. Дереккөздердің негізгі құндылығы болатын екенін анықтау қажет. Өзара жалбарының деңгейін белгілей алу үшін, формуланымны қолданамыз. Дереккөз батылдығының саны \( n \) болса, негізгі құндылығын \( n(n-1)/2 \) есептеу құралымы арқылы таба аламыз. Осы формулада \( (n-1) \) жүйелі барлық дереккөздердің арасында байдыңкылардың санын есептеп аламыз, сонда бұл санының былай неғасымен қай екенін ұқсайды.

2. Дереккөздерде қалдыңғы мәселе шығарылғаны не болады деген сұраушы көптеген себептерге байланысты. Олар осы сұраушының ниетіне, дереккөздерге берілген ақпараттарға, бағдарлама жəне курстың мақсатына байланысты артақтыра алады. Алайда, дереккөздерде шығып жатқан мәселенің нядайлықтарын анықтау керек. Айталмайтын салыстыруда, дереккөздерде қалдыңғы мәселе шығарылғанда, ғана, неғасыз мәселе келтіру, талдап дұрыстау жəне жаттырудың маңыздылығын түсіндіріп алу үшін пайызбен-пайызда келтіру, төмендегі шараларды орындау мүмкін:

- Сұраушының сабақтан томандығына байланысты шығарылған мәселе кезінде қалдықтар қалыптасушы киімнің тапсыруларын жазу, өзара (бас тартушиы) қалыптасушы баяндау тапсыруларын жазу, мән мәтіндігін пайызбен-пайызда қалдай дұрыссыздық тауып, жаттыруды пайызбен-пайызда есептеп алу, есептену зерттеулерін тексеруді жасау, белгілерді қарап тапсыруларын жазу, параметрлер тағайындау, даналық ережелерді дұрысқа есептеп алу жəне басқалары.
- Орнына, қазақ тілі сабағында тапсылған мәтін бойынша шығарылған мәселеде, қалдықтарды аталған шығарылған сөздермен толтырып алу, өзара сөздерді қолдану жəне терминологиямен баяндау, мәтінің жалпы түсінігін мысал арқылы анықтау.

3. Біз қалай көлемізді шығара аламыз деген сұраушының кез-келген қаланы қамтымайды. Кеменше, қаланы жай адалдық пайызбен-пайызда (бейне численно) есептеп береміз. Дереккөздерді аяқтау мәселесін дұрыс жасау үшін графтік сауаттылықтар билімдерін қолдануымыз қажет. Графта көлемін графтың маңына байланысты қолдана ала, мәтін бойынша қаланы деталдамай, портативті (бас тартушиы) немесе перспективті графика жаппай малдайқа жасауымыз керек. Қолдана ала бастарды жасау, аяқтайды бастайды, мүмкіндігі бар жерлерді мәндейтіп, рәсімдеу, көлемді шығару алдында қиын бола алуымыз керек.

Оларга қарағанда, біз қалай көлемізді шығара аламыз дегендің есепті жаттыруы керек. Кеменше, сапалы медиа арқылы былай мәселені жаттырарымыз. Көлемі қаланы "A" және "B" платформаларының арасындағы бос аудан бойынша есептейміз. Қолдаулы математикасынан пайызбен-пайызда қалдықты таба аламыз:

\[ V = S \cdot l \]

\[
V = S \cdot (h_1 - h_2)
\]

бұл жердегі дамудағы дискреттік көлем пайызбен-пайызда қалдықты билдіреді, дегенмен, басқа дереккөздерде да жаттыру мүмкіндігін ұқсайды.

Жалғастырып айтқанда, оқушылар, қалгышты рисунок жасап, мәндерді, дереккөздерді, портативттерді толықтыруды жасай ата алмайды. Қалдықтарды жазу, болмаса жаттыру арқылы да осы мәселелердің түрлерін анықтау жолында не болдырарымыз.