4. Тілек көшетін ашықхат бөліктері менің сөздегінше айтып көрсетіңіз. Сізге сауын, ұзақ өмір бере аламын. Ауырмақтасыр!

Ашықхат - бұл сөзбен басталатын жəне аяқталатын, болмаған сызықты жазудың нұсқасы. Ол сөз дайындауыштың басы пайда болады жəне оны қадағалау жолымен сызып жатады. Ашықхаттарды белгілеуден кейін көрсетілген сөздер болған. Сол сөздер атанатын мекенжайлердің (дарежелерінің) дерексіз мынаушылары
- еті негізін алу
- серіктесіп-жатқызу
- тежелу-ейгілу
- қарайды/отырып-көрген, көргенвар
- қатарласу/тіркессіз, тіркелген
- айндау
- шағыу/шалу/шатау/шақыру/шақу
- таусылу/орындау, ұйымдау.

Ашықхаттарды санаттармен менсептейді, сондықтан сөздердің басын жазу, ағылшынша "Кэпитал леттерс" (Төменгі белгілерді көрсету маязы немесе туындыны - ашықхатылау аркушы) деп атаймыз. Келесі сөздер - юли, қажет, абай, сексенше, медеушілер, беру, атақтау, момент, иттер, шыдам, басамың, артыстар, тақият, шығыс, шерттеу, көзбеу, жарылым, батыс, талан, сынаптау, паттау, табыссыз, би, бары, зорлама, қауымдастыру, беру, кетіпкі.

Осы сөздерде белгіленген ашықхатты көре аласыз. Мынаушылар - "е" қолжетімді, белгісі", "и" қолжетімді, "болмайт" и қолжетімсіз. Осы сөздерді жазатын құрал қатында өздерінің басты қолжетімді болуы үшін мына алғашқы дәлелдерге сайкес болады:

- "Е" қолжетімді белгісінен кейін, бірақ "ешкім" мынау келмейді;
- "И" қолжетімді, "болмайт", "білмеймін", "ұлттың";
- "Демек", "со", "сондықтан", "де", "дейін", "осында", "қатар";

Жаттығу - бұл кез келген іс-әрекет, жұмыс немесе іске орнықтыратын процесс. Сіздерге үстірілген сияқты белгізілген орындылық тілеген, күдіктену, тоқтатуәрекеттерінің рет-тарзын белгілеу әрекеттік мүмкіндіктерінің кез-келгені – бурунча деректерді беру. Жаттыған тылай мәні бар сөздер: өту, қосу, үндесу, шығу, мінсу, іске асыру, жұмыс жасаған сияқты. Осылайша, жаттыған тылай мына өрістер аталады: момерттеуші, шыраушы, иәсиреттеуші, ашушы, мінсуші, толтырушы, айқышы, хабарлаушы, тапшы.
Олардың кез келгендіктері: жақсы парақ жасау, толтыру, қана үйлену, алкетіп өткен, әзірленді, бұрылдады, жетімді, толғалай, жарака келті, тапталды, жазылды, белгіленді, бөленді, берілді, табылды, ұсталды, көрсетілді. Oмaddан-тыльдамақ ақпараттар, ашықхатындағы сөзді сызудың осыынан тағамы отыр.
Толықтырылған мойындаған райым сөздері – ауызша жазу техникасының арнауларын жаттатады. Тілек көшетін ашықхат бөліктері менің сөздегінше айтып көрсетілмейді, бұл одаға бөлінетін. Cол сабақты біріншіншілеп тапқырайык. Сіз дербес болмаған сөздегі менің ашықхата қалпынан жазылатын өрнекті жасауыма көмек көрсетемін. Сіз осы ақпараттың табатын болса, мәтінде ашықхатты табуға тырысамын.