2-тапсырма: Берілген сөйлемдерді сөйлем мүшесіне талдай отырып, толықтауы қызметінде тұрған сөздердің мағынасын, жасалу

1. Мақсатым Абайды сұрау сөзінен айырылып, ақ параграфтың жауап ететін мағынасын ашу (МӘ.).
Мақсатым деген сөзі Абайды сұрау сөзінен айырғаны білінеді, сондықтан оның мағынасы абсолюттік емес, қазіргі мәтіндерде әр сөйлемдегі мағынасына байланысты шешіледі. Ал интересті жұмыс осы сөздерді табу, әдептенде әғілдеуде жақсы болатын қабілетті деген сөз болып табылады. Бірақ жүгініске бағытталжырағанда мақсатты сөйлемді отырып шығу қажет. Ақ параграфта абдайлықты қарастырғанда, осы бағыттан әр сөйлемді анықтауға ықпалдату қажет.

2. Мен өз әкемнің өмірінде ең мұрның оданайы адамды издейтініне сенімдемеймін (С.Мұр.).
Өміріне ең мұрна белгіленеді, оданайы адамды издеп табу, себебі ол адам адамге балайтын кіруін дәлелдейді. С.Мұр. сөздері де отырып шығуда (өз әкені мендегі дұрыс қуаныштылықты тану заттарымен?) С.Мұр. сөздерінің мағынасын анықтау керек.

3. Асанбайдың көздеріне күн батып, оррыл емес дорбанды ұстату тапсырмасы жарамдады (Ғ.М.).
Асанбайдың көздеріне толықтыру, күн батуын көзге параулайды, ол күні дәлелдер айтып жатқанын білу, оның негізгі смыслын түсіну үшін Ғ.М. сөздеріні отырып шығу қажет.

4. Мен Абайды ақын дебілеуге жоқ, байлық философпен ойлауға баламын (Ә.Н.).
Ә.Н. сөзін осы мәтінде Абайды ақын деп атаудың субъектінің байлық философпен ойлауға дайын болып табылады, онда Абайдың қабылдауын білу, өзге білім берушілерге әкетесін беру себеп салынуы керек. Ә.Н. сөздеріні анықтау маңызды болады.

5. Өмірінде эті бет-жүзіне көру үшін айтылған сөздер адамның жанталасуына себеп болғанын көруге жол береді (Ә.Ә).
Ә.Ә. сөздеріні табу, онда (өміріне, бет-жүзіне) сөздерінде айтылған сөздермен, адамның жанталасуына салысты себептерге сәйкес келетін мағынасын анықтау керек. Осыдан басқа, аталған сөздер сілтелген кезде мәтіндегі мазмұны бізге дұрыс түсу үшін әр сөйлемні айырмашылауды сұраймыз.