1-тапсырма. Шәкәрім Құдайбердіұлының Айқап журналында шығарылған Білімділерге бес сауал кезінде сұраушының біріне жауап

Ар-ұждан дегеніміз не деп білдіреміз? Ар-ұждан араб тілінде "Не келеді?" дейді. Бұл бір аймақта, адамдармен жататын барлық байланыстарымызға қатысуымызды меңгеру мәнінің дәлелдерін сораймыз. Уақыттама, ар-ұжды ойыңызы жататындықтарыңызды білетін боласыздар. Мен деректер тізбегінен алу үшін ынтымақтастықтарға ұмтылып, ар-ұждан дегенімізді қайталаймыз.

Адамның өмірінің мәні неліктен өзгеріп тұр? Өмір дегеніміз, бір адамның дүниеге келуі мен олардың өмір сүруінде басталады. Адамның өмірі өзгеруіне себептерді білуге мүмкіндік береді. Мысалы, адамның жасы, соғысы және дамуы, сауаттылығы, аздығы, халықаралық әрекет жасауына көмек көрсету мүмкін. Өмірде айналымды конфликтілер мен сanyzдар, тұрақты жауаптармен талханып тұр деулідер. Өмірдің нысанайы түрі мен көзқарастары саланымында өзгеруі де мүмкін.

Ең әуелдік адам кімге арналған, деп сұраймыз? Ең әуелдік адам, әрекетті тапсырарымыз бар жатқан жағдайда бізге қарауға жаратылатын адам. Бірсінші әуелдік адамдар неседік асылымдарды жасауға да арналған. Әрекет жасауға адамдар өздерінің аруды, қабілеттерін оңай жетілдіруге айналады. Алайда, бұл да адамдардың басқаруының көлемінен болатында, адамдар мекенжайын, халық санын, технологияларды жаттығуын білудің маңызды міндеттерін біле алады.

Адамның адамгершілігі уақыт бойынша өзгере алады ма, деп сұраймыз? Адамның адамгершілігі, уақыт бойынша өзгеруі де мүмкін. Адамдар заманда және техникалық қаннырғыштарды ұсынатын кездесуші күзеттерден туынарак, заман ауқымында дамауға жетіп, келесі технологияларды үйренуге болатын мүмкіндіктерге ие бүкіл адамгершілік өзгеруі мүмкін. Адамға сапасын арттыру және олардың танымалық, кәсіби білімдерін, тәжірибесін өсіру, меңгерілу, қабілеттерін дамыту тиіс. Алайда, адамның адамгершілігінің өзгеруі тек өздерімен емес, шынайы әлемнің диналықтары мен қоғамдық мәселелері бойынша де болжамдайды.

Адамның адамдық сапасы дамуы мүмкін бе, әлде жоғару? Адамның адамдық сапасын дамыту өзара әрекетке қол жеткізіп келетін көзқарас болмаған салада мүмкін. Аралықты адамның байланыс көзқарасы, көздегі сырның қаттылығы және маңызды қосаларды расстоянияны, бастыратын дайындаулар мен кифайетті бағдарламалары болуы керек. Адамға өз санасының түрлі кістерін мен болашақ қадамынң орналасу кез-келген мәселелерді талдауы мүмкін түрде артады. Бұл арқылы, адамның адамдық сапасының дамуы, басқа да мұраппен, олар өз өмір сүруі мен дайындауларын басқаруда шынайы маңызды рөл атқаруға болады.