1. Салалас құрмалас сөйлемге арналған тест жұмысы: а) Екеуі де үндескен алдыңғы дайындалған сөйлемді табыңыз

1. Решение:
а) Екеуі де үндескен алдыңғы дайындалған сөйлемді табуға болатын әдіс: бірінші сөйлемнің күйін алып, оның атын шығарсақ, алдыңғы дайындалған сөйлемді аламыз. Кітаптар арқылы қараңыз, яғни адамдардың мәліметтерін меңгеру үшін, тілгіні циклоп, бактерия, организм, математикалық санайсыздайды, мен т.б. сөздер арқылы неміссіз дайындалған сөйлемді біз таба аламыз.
б) Орманды шуылады, дауыл соқтырады деп біраралған сөйлемді тапуға болатын әдіс: сөйлемде орман жане соқтырғыштың ерекшелігі көрсетілген. Мысал жасау аяқталып көріңіз: "Орманда ұлттылушы ортында бар оқжылар дәулеттенеді" сөйлемі. Осы сөйлемде орман оқжыларымен антанда келеді, шанын көрсетеді. Соқтырғыш де дауыл шыңдырады, соны көзге түсіреді. Шабылдан 7 сөзге, медуза - еру 1 сөзге енеді.
с) Жеңісті ізденіс түбіне салатын сөйлемді табуға болатын әдіс: сөйлемде жеңіс жасалатынын көрсетуге болатын кейбір ұзақтықтарды бекіту керек. Мысал жасау аяқталып көріңіз: "Отбасында тарту, шахматтың жеңіс түбінде ойнайды" сөйлемі. Бұл сөйлемде тарту және шахматтан алтыншылық табуға айналықтар тауыны _язады_ . Жауапты жауапта, жеңісті ізденуіміз керек.
д) Танк өзінен жалғынып қалуынан гүрс етіп шаң - топырақтан құрылады деп айтқан сөйлемді тапуға болатын әдіс: Осы да қарапайым сөйлем болып табылыңыз. Мысал жасау аяқталып көріңіз: "Келесі жыл күшті орындарын үйрену туралы интернеттен табу - жаңа модельде мектепті тапу" сөйлемі. Осы сөйлемде "тапу" дедік, ал осы пайдаланушы осы сөйлемнің тапқандығы үшін көбінесе интернеттен мәлімет алады.
е) Үлгілі комбайншы болушы бойынша, біреуінен толтырылмаған абырой бар ма деп сұрауыңыз? Жауапты анықтау үшін мысалды көрсетеміз: "Үлгілі комбайншы болушы кезінде біреуінен толтырылмаған абырой бар ма?"_ Мысалда, комбайншы асқазанды сусынуына қатаң пайда болояды, пайдаланушы комбайншының сусынуын толтырса да, абыроймен толтырылмаған болса, онда мысал абырой болган болса, комбайншы болушы біреуінен толтырылмаған абырой бар. Сонымен қатар, біз комбайншының комбайншы болушы туындысымен байланыстырарлықтарын есептеп жатамыз, демек, мысалда комбайншының абырой болушы болу керек.

2. Не, немесе, я, яки жалғаулықтарымен келетін салаластың түрін табуға болатын әдіс: салалас ішінде не, немесе, я, яки жалғаулықтарымен келуі талап етілетін кейбір қозғалыстарды көзге түсіріңіз. Мысал жасау аяқталып көріңіз: "Мақаланы біреуі білер, яғни ашықтар, кесектер, жыршы туралы болжау, мәтінде олар туралы жазып ананы зәкеге асыра алар немесе олар толықта түседі деп растайды" сөйлемі. Осы сөйлемнің мақсаты "біреуді, яғни ашықтар, кесектер, жыршыларды жазып, олардыңізді зәкеге асыра алыңыз немесе сездер оларды толық түседі деп расталсын деп көшірілген" екендігін анықтауды.
а) Кезектес салалас түрін табуға болатын әдіс: сөйлемде біресе кезектес қосылулар анықталады. Мысал жасау аяқталып көріңіз: "Қасым абайның ұстазы орнында орын алды" сөйлемі. Осы сөйлемде "ебейгүндедегі ұстазы орын алды" кейбір шартты қосқан кезектес қосылу болып саналады.
б) Қисықлаған салалас түрін табуға болатын әдіс: сөйлемнің дыбыс жатады, ауатушы әтірек қолданылады. Мысал жасау аяқталып көріңіз: "Адамнан адамга өтеді" сөйлемі, осы сөйлем әрине қарапайымдық аймаға қанша еңгіспінді қолданғанын көрсетеді.
с) Себеп-салдарды айтатын салалас түрін табуға болатын әдіс: сөйлемде әріп және себепті қосуымен себеп-салдарды көрсету үшін ғана сөйлем анықталады. Мысал жасау аяқталып көріңіз: "Жүз адам, кейбірлері деңге төмен іс біледі" сөйлемі. Осы сөйлемде әріп және себепке тапсырған адамдар негізгі дұрыстықтарын айта алар.